Խառը թվեր

Խառը թիվը կազմված է ամբոխչ մասից և կոտորակային մասից։

Խառը թիվ ստանում ենք անկանոն կոտորակից։

անկանոն կոտորակից խառը թիվ ստանալու համար պետք է համարիչը բաժանել հայտարարին։ Աբոխչ մասը կլինի մե քանորդը, հայտարարը միշտ նույն թիվն է, իսկ համարիչը կլինի մեր բաժանումից ստացված մնացորդը։

Օրինակ՝ 3 ։ 2=1

1 ( մն )

3        1
3 — = 1 —
2        2

Խառը թիվը (կոտորակը) անկանոն կոտորակ դարցնելու համար պետք է խառը թվի հայտարարը բազմապատկել ամբոխչ մասով գումարել համարիչը և հայտարարը։

Օրինակ՝

1        2 x 1 + 1            3
1 — = ——————— = —
2            2                     2

 

04․04․2023

1250․ Կատարեք բազմապատկում։

ա)

3 5 15
x — = —
7 2 14

բ)

8 9
x — = —
3 4

գ)

դ)

6 3 3 x 3 9
x — = — =
7 8 7 x 4 28

ե)

2 6 2 x 2 4
x — = — =
9 17 3 x 17 51

զ)

10 3 5 x 3 15
x — = — =
7 8
7 x 4 28

է)

4 21 2 x 21 21
x — = — =
5 16 5 x 4 20

ը)

15 5 5 x 5 25
x — = — =

14 3 14 x 1 14

թ)

12 31 12 x 31 372
x — = — =
17 27 17 x 27 459

ժ)

56 13 7 x 13 91
x — = — =
39 8 39 x 1 39

ժա)

25 69 25 x 3 75
x — = — =
23 70 1 x 70 70

ժբ)

44 14 4 x 111 444
x — = — =
37 11 37 x 1 37
ժգ)

55 16 55 x 16 880
x — = — =
90 33 90 x 33 2970

ժդ)

18 36 18 x 36 648
x — = — =
29 17 29 x 17 493

ժե)

54 25 9 x 25 225
x — = — =
23 36 23 x 6 138

ժզ)

45 63 45 x 3 135
x — = — =
21 81 1 x 81 81

Մաթեմատիկա ուսումնական գարուն

  1. Կրճատել կոտորակները .   2      1         3      1      18     1
    — = —,       — = — ,   — = —
    6      3        18    6      36     2
  2.  Նավը անցավ երկու նավահանգիստիների կեսի 3\4-ը և մնաց ևս 21 կիլոմետր։ Քանի՞ կիլոմետր է նավահագիստների հեռավորությունը։
  3. Սեղանին կար 10 խնձոր: Բացի 7-ից բոլորը կերան: Քանի՞ խնձոր մնաց սեղանին:
    Պատասխան 7 խնձոր
  4. Ավտոմեքենան գնում է 2 կիլոմետր ժամ արագության A-ից B ճանապարհը, որը 22 կիլոմետր է։ Քանի՞ ժամ հետո նա կհասին B կետ:
  5. Պատասխան 11 ժամ
  6. Ավտոմեքենան գնում է 2 կիլոմետր ժամ արագությամբ։ Քանի՞ ժամ հետո նա կասնի տեղ, եթե ողջ ճանապարհը 22 կիլոմետր է։
  7. Պատասխան 11 ժամ
  8. Տիգրանը գնում էր մարզադաշտ: Նրան ընդառաջ էին գալիս 5 երեխա՝ յուրաքանչյուրի ձեռքին 2-ական տոպրակ, և ամեն տոպրակում՝ 4-ական գնդակ: Քանի՞ գնդակ էին տանում երեխաները մարզադաշտ:
    Պատասխան 40 գնդակ
  9. Մայրն իր տղայի և աղջկա հետ, իսկ աղջիկն իր մորու եղբոր հետ գնացին սունկ հավաքելու: Ընդամենը քանի հոգի գնաց սունկ հավաքելու:
    Պատասխան 3 մարդ
  10. Սագը երկու ոտքի վրա կանգնած 2 կգ է: Քանի՞ կգ կլինի այդ սագը, եթե կանգնի մեկ ոտքի վրա:
    Պատասխան 2 կգ

06․03․2023

1      7       100 + 7    107
+ — = ———— = ——
10  100      100         100

21     1       21 + 10      31
+ — = ———— = ——
100 10        100        100

3       9       6 + 9         15
+ — = ———— = ——
5      10       10            10

2       5        4 + 5         9
+ — = ———— = ——
3       6         6               6

15    3       60 + 3       63
+ — = ———— = ——
2       8        8               8

7     16      21 + 16      37
+ — = ———— = ——
6      18       18            18

1       1        1 + 2         3
+ — = ———— = ——
12     6          12           12

1        3      5 + 3          8
+ — = ———— = ——
2      10      10              10

3     7        3 + 28        31
+ — = ———— = ——
36     9          36          36

2      3         8 + 3        11
+ — = ———— = ——
5      20      20             20

1       5       2 + 5         7
+ — = ———— = ——
6      12        12          12

11    6      11 + 42      53
+ — = ———— = ——
49     7         49           49

02․03․2023

1178. Գումարեք կոտորակնենժր։

1       1   4+2    6
— + — = — = —
2       4     8      8

 

1      1     4 +   3    7
— + — = — + —=—
3       4   12      12 12

 

5       2   15 + 4 19
— + — = —
= —
6       9     
18    18

 

8      5   28 + 10 38
— + — =——= —
7 18      36        36

 

11    3      33 + 6 39
— + — = ———=—
12 18      36         36

 

7      11     21 + 44 65
— + — = ——— = —
20    15    60          60

 

5      41   15 + 82 97
— + — =———=—
24    36    72        72

 

9      81 27 + 162        189
— + — = ————— = —
16     21   48                  48

 

31     5 93 + 20    113
— + — = ——— = —
28     21   84           84

 

7      5        49 + 40   89
— + — = ——— = ——
32     28     224       224

 

19    43    152 + 387      539
— + — = ————— = ——
36    32       288              288

 

41 37      123 + 259  382
— + — = ———— = ——

42 18        126           126

28․02․2023

661. Ինչի՞ է հավասար

1
50-ի— =25
2

1
4
5-ի—ը=15
3

1
120-ի—ը=30
4

1
10-ի—ը=1
10

1
80-ի—ը=4
20

1
90-ի—ը=3
30

662 Հաշվեք

2
12-ի—ը=8
3
12 ։ 3=4

4 x 2=8

4
45-ի—ը=36
5
45 : 5=9

9 x 4=36

3
140-ի—ը=60
7

140 ։ 7=20

20 x 3=60

5
96-ի—ը=80
6

96 ։ 6=16

16 x 5=80

3
176-ի—ը=48
11

176 : 11=16

16 x 3=48

5
6-ի—=10
3

6 : 3=2

2 x 5=10

693. Կրճատեք կոտորակները

54 6
—=—

72 8

56 4

=—
68 4՛

18 9
—=—
64 32

81 9

=—

54 6

24 6
—=—
36 9

56 8

=—
49 7

50 10

=—
75 15

48 6
—=—
64 8

56 7

= —
168 21

18 3

=—
54 9

49 7

=—
98 14

17

=—
51

16 2

=—
48 6

25 5

= —
125 25

15 5

=—
75 15

Կոտորակներ

Կանոնավոր կոտորակները այն կոտորակներն են, որոնց համարիչը փոքր է հայտարարից։ Անկանոն են կոչվում այն կոտորակները, որոնց համարիչը մեծ է հայտարարից։

 

Կոտորակների գումարման, հանման ընդանուր հայտարարի բերելու ժամանակ օգտագործում ենք ամենափոգր ընդանուր բազմաբատիկը՝ վերցնում ենք մեծ թվի բոլոր պարզ արտադրիչները փոգրից այն ինչը մեծում չկա կամ կա, բայծ քիչ է։ Այդ թիվը հանդիսանում է կոտորակների ընդանուր հայտարարը։

 

Կոտորակների կճատման, բաժանմանկ և բազմապատկման ժամանակ օգտագործում ենք ամենամեծ ընդանուր բաժանարարը՝ վերցնում ենք երկու թվերի ընդանուր պարզ արտադրիչները։

16.02.2023

1085.Գտեք ABCD քարակուսու մակերեսը, եթե ստվերագծված պատկերը նույնպես քառակուսի է։

Լուծում

1+3=4

4 x 4=16

Պատասխամ 16 սմ

1090.  Երեք եղբայրներ ունեն 900 դրամ։ Կրտսերն ունի 10 դրամով պակաս, իսկ ավագը՝ 10 դրամով  ավելի    քան միջին եղպայրը։ Քանի՞ դրամ ունի նրանցից յուրաքանչյուրը։

 

Լուծում

900 ։ 3=300

300 – 10=290

300 + 10=310

Պատասխան Կրտսերը 290 դր, միջինը 300 դր, ավագը 310 դդր

 

1091․

Իր ծննդյան տարեդարձի օրը աղջիկը ստացավ երեք փունջ վարդ։ առաջին փնջում կար այնքան վարդ քանի տարեկան որ դաձել էր աղջիկը։ երկրորդ փնջում 6 վարդով պակաս կար, իսկ երրորդում՝ 6 վարդով ավելի, քան առաջինում։ Երեք փնջում կար ընդամենը 51 վարդ։ Այդ օրն աղջկա քանի տարին էր լրացել։

 

Լուծում

51 ։ 3=17

17 – 6=11

17 + 6=23

Պատասխան 17 տարեկան

14․02․2023

1074.Տրված մեծություններից առաջինը երկրորդի ո՞ր բաժինն է։

ա) րոպե և ժամ 1
60

բ) օր և շաբաթ  1
7

գ) միլիմետր և սանտիմետր 1
10

դ) միլիմետր և մետր 1
1000

ե) կիլոգրամ և ցենտներ 1
100

զ) կիլոգրամ և տոննա 1
1000

է) քառակուսի դեցիմետր և քառակուսի մետր, 1
10

1075. Ինչպե՞ս է կոչվում՝

ա) տոննայի մեկ տասներորդ մասը

ցենտներ

բ) րոպեի մեկ վաթսուներորդ մասը

ժամ

գ) մետրի մեկ տասներորդ մասը

դեցիմետր

դ) օրվա մեկ քսաձորսերորդ մասը

ժամ

ե) քառակուսի դեցիմետրի մեկ տասհազարերորդ մասը

միլիմետր

1076. Քանի րոպե է։

ա)կես ժամը 30 րոպե

բ)մեկ երորդ ժամը 15 րոպե

գ) քառորդ ժամը 15 րոպե

դ) մեկ հինգերորդ ժամը 12 րոպե

ե) մեկ տասնը երկուերեորդ ժամը 5 րոպե

զ) 1 երեսուներորդ 2 րոպե

1077. Անոթում տեղավորվում է 600 գ 5ուր։ Այդ անոթիո՞ր մասը պետք է լցնել,որպեզի նրա լինի 150 գ ջուր։

Լուծում

600 ։ 150=4

Պատասխան 1 Մասը
4