Month: October 2022

Հայոց լեռներում

Մեր ճամփեն խավար, մեր ճամփեն գիշեր,
Ու մենք անհատնում
Էն անլույս մըթնում
Երկա՛ր դարերով գընում ենք դեպ վեր
Հայոց լեռներում,
Դըժար լեռներում:

Տանում ենք հընուց մեր գանձերն անգին,
Մեր գանձերը ծով,
Ինչ որ դարերով
Երկնել է, ծընել մեր խորունկ հոգին
Հայոց լեռներում,
Բարձըր լեռներում:

Բայց քանի անգամ շեկ անապատի
Օրդուները սև
Իրարու ետև
Եկա՛ն զարկեցին մեր քարվանն ազնիվ
Հայոց լեռներում,
Արնոտ լեռներում:

Ու մեր քարվանը շըփոթ, սոսկահար,
Թալանված, ջարդված
Ու հատված– հատված
Տանում է իրեն վերքերն անհամար
Հայոց լեռներում,
Սուգի լեռներում:

Ու մեր աչքերը նայում են կարոտ՝
Հեռու աստղերին,
Երկընքի ծերին,
Թե ե՞րբ կըբացվի պայծաո առավոտ՝
Հայոց լեռներում,
Կանաչ լեռներում:

Հ. Թումանյան

Իմ սուրբ հայրենիք

Իմ սուրբ հայրենիք, դու սրտիս մեջ ես,

Դու սրտիս մեջ ես, ոչ լեզվիս վրա,

Իմ սրտի միջից, թե սիրտս ճեղքես՝

Դրոշիդ բոցը պիտի հուրհրա։

Չեմ ուզում գոռալ իմ սիրո մասին,

Սակայն, իմացիր, հայրենի՛ք իմ մեծ,

Քեզ հարյուր տեղով խոցեց թշնամին,

Բայց հազար տեղով իմ սիրտը խոցվեց։

Ես ամբողջովին քոնն եմ, հայրենիք,

Եվ մոմի նման, ճամփեքիդ վրա

Քո փառքի համար թե մի օր վառվեմ,

Մոխրաբիծ անգամ ինձնից չի մնա։

Շիրազ

Հայրենիքիս

Պիտի փարվիմ չքնաղ լանջիդ՝
Գարնան վարդով ցնծուն,
Եվ մայրական անհուն շնչիդ՝
Ցորեն արտով ծփու՜ն:

Կանչում եմ ես լուսաբարբառ
Քո սիրակեզ կոչով,
Դեմքդ եմ տեսնում՝ նոր ու պայծառ,
Քո հնագեղ ոճով:

Վա՝ռ ու հզոր քո ապագան
Կայծակում է իմ դեմ,
Դու հավերժո՜ղ իմ Հայստան,
Անուն քաղցր ու վսեմ:

Ավետիք Իսահակյան

Սահյան

Քո ձյունագեղ բարձունքից
Արևի հոտ է գալիս,
Աղբյուրներիդ արցունքից
Արևի հոտ է գալիս:

Փռվել է մութն անտառին,
Բռնել է ձոր ու կածան,
Բայց մամուռից ու սունկից
Արևի հոտ է գալիս:

Քարանձավներն են քրտնել
Ամայության սարսուռից,
Բայց նրանց քիվ ու քունքից
Արևի հոտ է գալիս:

Գիշերային իմաստուն
Առասպելի մեջ քնած
Քարափիդ ծերպ ու ծունկից
Արևի հոտ է գալիս…. Հ. Սահյան

Ես իմ անուշ Հայաստանի

Երբ օդը աղտոտվու է բոլոր  կենդանիներին և մարդկանց վնաս  է գալիս։

ԵՎ այդ ամենինչը սկսում է գործարաներից։

Ծառերը մաքրում էն օդը, պետք չը կտրել ծառերը։

Моё любимое время года -это осень․ Осенью я встречаюсь со своими  друзьями в шкоде․ Осенью  опадают  листья и    становятся красными, оранжевыми и желтыми․  Еще осенью идут дожди․

1.

1 Mom usually cleans the house. Yesterday, Dad cleaned the house.

2 Mom usually wash the dishes. Yesterday, Dad Wash the dished.

3 Mom usually cook dinner. Yesterday, Dad cooked dinner

4 Mom usually iron the clothes. Yesterday, Dad ironed the clothes

5 Mom usually walk the dog. Yesterday Dad walked the dog

2.

Elena Ceaned the house and watered the flower yesterday

She didn`t watch TV or listen to the radio.

Youssef wached TV and listened to the radio. He didn`t cleaned the house and watere the

flower.

Mr and Mrs hill cleaned the house and wached TV. They didn`t watere the flower and

listhe to the radio.

Carmen Watereed the flower and wached TV. She didn`t clean the hoyse and listen to the

radio.

3.

1 Did you cook brakfast yesterday morning? No I didn`t.

2 Did the boys wach a film last nigt? Yes They did..

3 Did Mum clean the house yesterday? No she didn`t.

4 Did your grandparents visit you last weekend? Yes they did.

5 Did Steve play basketball last weekend? Yes he did.

6 Did you and Claire clean your rooms last Monday No they didn`t.

57․   Տրված բառերի հականիշը գրիր։

Սիրուն-գեշ, լավ-վատ, մեծ-փոքր, նեքև-վերև, ուշադիրր-անուշադիր,  բարեկամ-թշնամի, աղքատ-հարուստ, կոշտ-նուրբ,դիտավորյալ-հանգարծակի,

հիշել-մոռանալ,վառել-հանգցնել,դրական-բացասական,հրաժեշտճ տալ-բարևել, հյուսել-քանդել

թույլատրել-անթուլատրելի, ընկնել-վերկանալ,գումարել-հանել, թափթփել-հավաքել,

պապանձվել-խոսալ, գիշեր-առավոտ, ելք-մութք,

ավարտել-սկսել, օգնել-քցել,արագացնել-դանդաղեցնել

 

58․ Կետերը փոխարինիր ընդգտված բառերի հավանիշներով։

Կենսաբանները պնդում են, որ գազաները միայն շարժվող առարկաներն են տեսնում-  չի տեսնում կենդանին անհետանում է նրանց աչքից։

Մարդիկ դատարկ երկինք են տեսնում, իսկ ծիծոեռնակի, ջրածիծառի  և մի քանի ուրիշ թռչունների համար երկինքը-երկիր է միջատներով։

Գիտնականները պարզել են, որ ստորջրյա աշխարը ոչ թե-չկա այլ աղմուկի աշխար է։

 

59․  Առածներն ընդգծված բառերի հավանիշներով լրացրու։

Անպտուղ ծառը կկտրեք- պտղատու  ծառերի քար կգցեն։

Բարին, որ չլինի, չարը աշխարհը կքանդեր։-

 

Դևին դժողքը ցույց չտաս, դրաղտի  ճանհապար չի իմանա։

 

Թացն էլ  չորի հետ վառվում է։

Կաթի հետ մտածը հոգու հետ դուրս չի գա։

 

Հագուստը նորն է լավ, ընկերոջ հինը։

 

Մինչև չգա վերջին, չի հիշվի սկիզբը

 

60․ Բաց թաղնված յուրաքանչյուր  բառի փոխարեն ընդգծված բառերից մեկ հականիշը գրիր։

 

Շվեդ հոգեբանները փորձեցին ստուգել, թե իրոք միայն  կանայք են սիրում հայլուն նայել։ Ստոկհոլմի առետրական կենտրոնում, աչքի ընկնող տեղում, մի

մեծ հայլի դրեցին, իսկ կողքին թաքնաված տեղում մի կինոխցիկ։ Պրզվեց, որ հայլի սիրում են նաև տղամարդիկ։ Օրվա ընթացքում այդ հայլուն նայեց չորս

հարյուր տասներկու կին և յոթ հարյուր յոթանասունութ տղամարդ։

 

61․ Կետերը  փոխարինիր ընդգծված բառերի հականիշներով։

Փղերի մի մեծ խումբ հարզձակվել էր Սուդանի գենեա քաղաքի վրա և ամայցնում էր քաղաքի շրջակայքը։ Ոչ աղմուկ առաջացնող հատուկ հարմարանքներից, ոչ էլ հրաձքուցյունից փղերը  չէին վաղենում․ նրանք վաղենում էին անգամ քաղաք մտնել։ Պաշտպանվում էին միայն այն ժամանակ , երբ սպանվեց առաջնորդը մի մեծ արու փիղ, որը ղեկավարում էր հարձակումը։

 

62․  Հականիշ բառերով կաբաքցուցյուներ կազմիր  և փորձիր բացատրել, թե դրանք ինչ կարող են նշանակել։

Օրինակ  

տգետ գիտուն – մեկը, որին թվում է, թե ինքը գիտուն է, բայց իրականում ոչինչ չգիտի։

 

63․  Օրը (ցերեկն ու գիշերը) նկարագրիր գործածելով ինչքան հնարավոր է, շատ հականիշներն։

Օրը բացվեց օդը սառներ իսկ հետո տաքանում է Արևը դուրս չեր եկել մութ էր իսկ հետո լույս եղավ սկզբում արև էր գիշերը լուսինը։

 

64․   Ամառն ու ձմեռը նկարագրիր գործածելով ինչքան հնարավոր է, շատ հականիշներ։

 

Ամառը տաք է, իսկ ձմեռը ցուռտ ձմռանը ծառերը ան տեև են ամռանը տրևով։

 

65․   Սեր և հոր բառերի տարբեր իմաստներով կազմիր նախադասություններ։

Հորը շատ խորններ է և վտանգավոր։

Սերը սիրուն է և դաժան։

 

66․

Նույնահնչուն

 

67․ Հոտ․ արի բառերի տարբեր իմաստներով կազմիր նախադասություններ։

 

Գարնան ծառերից շատ անուշ հոտ է գալիս։

Վոչխարների հօտը գնում է արածելու։

 

Արի գործ արա։

Արի զինվորները ամեն ուժով պատպանում էին իրենց սահմանը։

 

 

Անտառում ամպի ծվեններ կային,
Կապույտ մշուշներ կային անտառում,
Օրոր էր ասում աշունն անտառին,
Բայց դեռ անտառի քունը չէր տանում։
Շշուկներ կային անտառում այնքան,
Եվ խոնա՜վ-խոնավ բուրմունքներ կային,
Իրար փաթաթված ստվեր ու կածան
Ու հետքե՜ր, հետքե՜ր, հետքեր մարդկային։
Եղյամն էր սունկի գլուխն արծաթում,
Մրսում էր կարծես վայրի նշենին,
Հանգստանում էր հողմը բացատում՝
Ականջն ամպրոպի ազդանշանին։
Եղնիկի հորթը՝ մամուռը դնչին,
Թռչում էր իր մոր բառաչի վրա,
Եվ որսկանը թաց խոտերի միջին
Կորած հետքերն էր որոնում նրա։
Փայտահատը հին երգն էր կրկնում
Եվ տաք սղոցն իր յուղում էր կրկին,
Թեղին անտարբեր ականջ էր դնում
Տապալված կաղնու խուլ հառաչանքին։
Անտառապահի տնակի առաջ
Խարույկն իր խաղաղ ծուխն էր ծածանում,
Եվ խարույկի մոտ եղևնին կանաչ
Սոճու հետ սիրով զրույց էր անում…
Անտառում խորին խորհուրդներ կային,
Եվ արձագանքնե՜ր կային անտառում,
Օրո՜ր էր ասում աշունն անտառին,
Սակայն անտառի քունը չէր տանում…

 

1 Yesterday there were two children in the park. Today there are three.

2 Yesterday there were one bird in the sky. Today there are four.

3 yesterday there were four butterflies Today there is one

4 Yesterday there were one dog. Today there are two.

5 Yesterday there were two boats on the lake. Today there are three.

6 Yesterday there were three frogs. Today there is one.

Արեգա՜կ արդար, օրհնյալ ճառահայթ, պատկեր լուսեղեն,
Փափագ անձկալի, անքնին բարձրյալ, անապատում զորեղ,
Բարու բերկրություն, հուսատու տեսսիլ, գովյալ երկնավոր,
Թագավոր փառաց, Քրիստոս արարիչ, խոստովանյալ կյանք,
Եղկելուս բազմավրեպ և սխալներով լի այս չարչարանքի,
Պակասները դո՜ւ լրացրու խոսքով քո ամենազոր,
Եվ այն մատուցիր որպես հաճելի աղերս բարձրյալ Հորդ:
Դո՜ւ ինձ համար անեծքների փորձության ենթարկվեցիր՝
Կերպարանքովդ նմանվելով ինձ, կենա՛ց օրհնություն….

Երկրի ցամաքային տարածությունները ծածկված են փխրուն շերտով, որն անվանում են հող: Հող չկա միայն ցամաքի սառցածածկ տարածքների և ժայռերի վրա:
Հողը Երկրի վրա գոյանում է շատ դանդաղ, հազարավոր ու միլիո­նավոր տարիների ընթացքում: Իսկ ինչպե՞ս է դա տեղի ունենում:

Ցամաքը կազմող ապարները Արեգակի ճառագայթների, քամու, անձրևի, ձյան ազդեցությունից տաքանալով ու սառչելով, քայքայվում են. ապարների խոշոր կտորները վերածվում են մանր կտորների, իսկ մանրերը’ կավի և ավազի: Սակայն դա դեռևս հող չէ: Որպեսզի այն դառ­նա հող, անհրաժեշտ է, որ այդ քայքայված նյութերին ավելանա հումուս: Իսկ հումուսն առաջանում է մահացած բույսերի ու կենդանիների մնա­ցորդներից:

Քայքայված ապարի ու հումուսի միախառնումից գոյանում է հողը: Բույսերի սերմերը, ընկնելով հոդի մեջ, ծլում են, աճում, և մարդը բերք ու բարիք է ստանում: Իսկ լերկ քարի մակերեսին սերմը չի կարոդ ծլել: Հողի ամենակարևոր հատկությունն այն է, որ այնտեղ աճում են բույսերը:

Հողում միշտ կան նաև շատ մանր օրգանիզմներ, որոնց անվանում են մանրէներ: Հենց դրանց միջոցով են քայքայվում բույսերի և կենդանի­ների մնացորդները և վերածվում հումուսի: Հողում ապրում են նաև որդեր, միջատներ, խլուրդներ և մկներ։ Հողի մեջ մեջ միշտ ջուր և օդ կա։ Բույսերի աճի համար դա շատ կարևոր է։
Հողի կազմից կախված են նրա փխրունությունը և ջուրը պահելու հատկությունը: Օրինակ’ եթե ավազը հողի մեջ շատ է, ապա այդպիսի հողում ջուրը արագ ներծծվում է և հեռանում գետնի խորքերը: Եթե հողում կավն է շատ, ապա այնտեղ ջուրը դանդաղ է ներծծվում, այդ պատճառով կավով հարուստ հողերը շատ ջուր են պարունակում:
Շատ հումուս պարունակող հողերը փուխր են լինում և կարողանում են իրենց մեջ ջուր և օդ պահել:
Հոդի բաղադրությունից կախված է նաև նրա գույնը: Լինում են տարբեր գույնի հողեր: Որքան հողում հումուսը շատ է, այնքան դրա գույնը մուգ է: Ամենից շատ հումուս պարունակում են սևահոդերը: Մարդիկ վաղուց իրենց կարիքները բավարարելու համար մշակում են հողը: Իսկ ի՞նչ է նշանակում դա:

Հողը մշակել նշանակում է’ ճիշտ ժամանակին վարել, փխրեցնել, շրել, մանրացնել կոշտերը, անհրաժեշտության դեպքում՝ պա­րարտացնել, մշակաբույսերի սերմեր ցանել և բերք ստանալ:

Մշակելով հողը’ մարդիկ պետք է հոգ տանեն նաև դրա պահպանու­թյան մասին, հողը վարել ճիշտ ժամանակին, պարարտացնել, աճեցնել խիտ արմատներ ունեցող բույսեր, դաշտերի շուրջը ստեղծել անտառաշերտեր: